Racjonalna Terapia Zachowania Podręcznik Terapii Poznawczo-Behawioralnej Maxie C. Maultsby jr.

Racjonalna Terapia Zachowania Podręcznik Terapii Poznawczo-Behawioralnej Maxie C. Maultsby jr.

Maxie C. Maultsby jr., profesor psychiatrii i dziekan Wydziału Psychiatrii Uniwersytetu Howarda w Waszyngtonie wykorzystując wiele najistotniejszych osiągnięć współczesnej psychologii i neurofizjologii przedstawia w książce logiczny i łatwy do opanowania system psychoterapii. Recenzja naukowa: dr hab. Józef Binnebesel, profesor UMK. Książka stosowana w psychoterapii jako uzupełnienie konwencjonalnego leczenia chorych na nowotwory złośliwe, przydatna przy leczeniu uzależnień, w hospicjach. Polecana jako lektura dla studentów.

Wstęp do pierwszego wydania polskiego

Doktor Maxie C. Maultsby jr. jest profesorem psychiatrii i dziekanem Wydziału Psychiatrii Uniwersytetu Howarda w Waszyngtonie. W książce Racjonalna Terapia Zachowania przekonująco i atrakcyjnie przedstawia teorię i praktykę własnego podejścia psychoterapeutycznego. Wykorzystując wiele najistotniejszych osiągnięć współczesnej psychologii i neurofizjologii, proponuje logiczny i łatwy do opanowania system psychoterapii, który niewątpliwie pomoże lekarzom, psychologom, pielęgniarkom, pracownikom społecznym i wielu innym profesjonalistom w ich pracy zawodowej. Nie jest to jednak książka wyłącznie dla specjalistów. Dzięki bardzo jasnemu wykładowi systemu psychoterapii może ona być również pomocna wszystkim, którzy mają nierozwiązane problemy i cierpią z powodu trudnych do opanowania emocji. Tak więc jeżeli nie masz żadnych problemów — nie musisz sięgać po książkę profesora Maultsby'ego. Jeśli jednak są rzeczy, które spędzają ci sen z powiek, lub jeśli nie możesz efektywnie pracować, a życie stało się dla ciebie bardziej ciężarem niż przyjemnością, zajrzyj do tej książki. Nawet jeśli niektóre fragmenty okażą się początkowo trudne, to szybko się przekonasz, jak bardzo opłaci się trud włożony w ich zrozumienie. I chociaż nie staniesz się zawodowym psychoterapeutą, to jednak po przemyśleniu zasad przedstawionych w tej książce będziesz mógł pomóc samemu sobie, swoim najbliższym i wielu innym, którzy się do ciebie zwrócą.

prof. dr hab. Jerzy Siuta

kierownik Zakładu Psychologii Behawioralnej Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego

Wstęp do drugiego wydania polskiego

Do Racjonalnej Terapii Zachowania (RTZ) wprowadził mnie w 1990 roku doktor O. Carl Simonton, onkolog radioterapeuta, pionier stosowania psychoterapii jako uzupełnienia konwencjonalnego leczenia chorych na nowotwory złośliwe. Dr Simonton stwierdził, że wkład profesora Maxie Maultsby’ego w skuteczną pomoc chorym onkologicznie i ich rodzinom był najważniejszą zmianą w Programie Simontona od jego powstania w 1971 roku. Widząc, jak świetne jest to narzędzie i jak wielu ludzi mogłoby z niego skorzystać, rozpocząłem starania, by sprowadzić profesora Maxie C. Maultsby’ego do Polski. Ostatecznie udało mi się to w kwietniu 1992. Przeprowadził on wówczas warsztaty RTZ, a zaprezentowany przez niego model terapii poznawczo-behawioralnej spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem. Maxie C. Maultsby wrócił do Polski w listopadzie 1992 i na ten przyjazd, w 6 miesięcy zdążyliśmy z żoną – Olą Wirgą – przetłumaczyć, a z Dominikiem Księskim wydać zarówno pierwsze polskie wydanie tej książki, jak i uzupełniające ją pomoce biblioterapeutyczne pod tytułem "ABC Twoich emocji". Przeprowadziliśmy kolejną serię warsztatów i od tego czasu grono wyszkolonych terapeutów i trenerów stale się w Polsce powiększało. Obecne wydanie tej książki, jak i będące w przygotowaniu drugie polskie wydanie "ABC Twoich emocji" wychodzi naprzeciw wyrażanemu przez lata zapotrzebowaniu na uaktualnioną wersję, która pozwoliłaby zaznajomić z RTZ nowe rzesze czytelników, terapeutów i innych zainteresowanych osób.

Istotne zmiany w porównaniu z poprzednią edycją dotyczą słownictwa. Przez ostatnich 16 lat terapie poznawczo-behawioralne stały się dużo popularniejsze na świecie i w Polsce, zmieniła się też nomenklatura. Celem naszym było zachowanie równowagi między tradycją i współczesnością oraz oddanie w polszczyźnie szczególnego języka profesora Maultsby’ego. Tam, gdzie mieliśmy wątpliwości, przyjmowaliśmy słownictwo, które ukształtowało się przez lata pracy terapeutów i trenerów RTZ oraz Programu Simontona w Polsce. Dzisiaj nazwę Rational Behavior Therapy (RBT) przetłumaczyłbym pewnie jako „racjonalna terapia behawioralna” (a może „terapia racjonalno-behawioralna”), ale ponieważ RTZ funkcjonuje już w nomenklaturze, postanowiłem jednak pozostać przy poprzedniej nazwie. Wziąłem tu przykład z Alberta Ellisa, który wprowadzając zmiany do swojej Terapii Racjonalno-Emotywnej (RET – Rational Emotive Therapy) pod wpływem dokonań Maultsby"ego myślał nawet o zrezygnowaniu z określenia „racjonalna”, jednak przy nim pozostał i aktualnie jego terapia znana jest pod nazwą REBT: Racjonalno-Emotywna Terapia Behawioralna.*

Polskie trenerki RTZ: Agnieszka Hottowy, Agnieszka Działa i Ewa Wojtyna przeanalizowały gruntownie wraz ze mną cały tekst, w wyniku czego książka została poprawiona, uaktualniona i w wielu miejscach rozszerzona lub przeformułowana. Najmilszym komplementem, jaki usłyszałem o tych zmianach, były słowa Maultsby’ego: „Dlaczego ja na to wcześniej nie wpadłem?”. Oprócz tego uaktualniliśmy model ABC dodając do niego D, co pociągnęło za sobą zmiany opisów w Racjonalnej Samo-Analizie. Przeformułowaliśmy również czwartą Zasadę Racjonalnego Zachowania – obecnie brzmi ona: „Racjonalne (Zdrowe) zachowanie najskuteczniej pomaga ci unikać najbardziej niepożądanych konfliktów z innymi ludźmi lub je rozwiązywać” (poprzednio było najlepiej i tylko unikać). Doprecyzowaliśmy stosowanie zasad racjonalnego myślenia. Uaktualniliśmy definicje w słownikach pojęć poprzedzających każdy rozdział. Dodaliśmy wiele nowych przypisów. Zmieniliśmy ryciny, by stylem pasowały do rysunków przygotowywanego przez nas wydania ABC Twoich emocji.

Uzupełnieniem książki są trzy dodatki, stanowiące praktycznie osobne rozdziały: Poznawczo-behawioralna interwencja kryzysowa w Programie Simontona – instrukcja dawana pacjentom, jak mogą sobie radzić w sytuacji kryzysu emocjonalnego; Zdrowa semantyka, na którą kładzie się nacisk w praktyce RTZ; oraz Grupowa Racjonalna Terapia Zachowania, której uczymy na każdych warsztatach RTZ, a która dotychczas nie miała odrębnego opracowania.

Maultsby podkreśla „bezlekowy” charakter RTZ twierdząc, że „zdrowy, niebędący pod wpływem leków mózg jest najlepszym sprzymierzeńcem terapeuty”. Warto podkreślić, że nie chodzi tutaj o unikanie stosowania leków psychotropowych (antydepresyjnych i innych), bo czasami wskazane jest stosowanie równocześnie obu form terapii. Współczesne badania dowodzą jednak, że Terapia Poznawczo-Behawioralna jest tak samo skuteczna w leczeniu depresji, jak leki antydepresyjne, ale w przeciwieństwie do leków TPB daje długotrwałe rezultaty, a jej skutki uboczne są tylko pożądane. Neurokognitywistyczne podstawy tych procesów znakomicie przedstawiono w artykule, który w październiku 2008 opublikowali Robert DeRubeis, Greg Siegle i Steven Hollon.**

Polskie drugie, unowocześnione wydanie zawdzięczamy pracy, wiedzy i doświadczeniu niezliczonej liczby osób oraz splotowi wielu sprzyjających okoliczności. Przede wszystkim chcę podziękować doktorowi O. Carlowi Simontonowi oraz pofesorowi Maxie C. Maultsby’emu. Obaj stali się moimi mentorami, dzielili się wiedzą, okazali niezwykłą szczodrość nieznanemu lekarzowi z Polski, którego dosyć szybko obdarzyli przyjaźnią. Profesor Maultsby z entuzjazmem odniósł się też do wprowadzonych w książce zmian. Dziękuję Dominikowi Księskiemu, który po raz kolejny w błyskawicznym tempie wydaje tę książkę, cierpliwie poprawiając moją polszczyznę. Dziękuję Agnieszce Hottowy, której upstrzony poprawkami, jedyny pozostający w naszych rękach egzemplarz poprzedniego wydania stał się podstawą dalszej pracy redakcyjnej (teraz dostanie nową książkę). Agnieszka Działa dokonała dalszego uporządkowania przekładu oraz żmudnego ujednolicenia słownictwa, za co jestem jej bardzo wdzięczny. Dziękuję Ewie Wojtynie za odważne (jednak z szacunkiem dla oryginału) wprowadzenie wielu gruntownych zmian, uaktualnienie nomenklatury, spolszczenie definicji oraz wyłapanie nieścisłości (które znalazła nawet w oryginalnym amerykańskim tekście). Dziękuję Agnieszce Hrynyk za mozolną pracę nad indeksem. Ewa oraz Agnieszka Działa niech przyjmą wyrazy mej wdzięczności za współpracę nad nowymi dodatkami o zdrowej semantyce oraz grupowej RTZ. Do kształtu tej edycji w wielkiej mierze przyczynili się wszyscy polscy trenerzy RTZ oraz członkowie zespołu Programu Simontona, którzy w polskich warunkach wypracowali swoiste słownictwo i podejście terapeutyczne. Dziękuję im też za ponaglanie mnie do jak najszybszego wydania tej książki.

Dziękuję profesor Teresie Rzepie za wsparcie moralne i rzeczowe we wszystkich fazach pierwszej edycji, a także profesorowi Jerzemu Siucie za jej merytoryczną redakcję. Dziękuję też profesorowi Józefowi Binnebeselowi za recenzję naukową tego wydania.

Szczególne podziękowania za dobre rady należą się mojej żonie Oli, której współpraca i wiedza umożliwiła zarówno pierwsze – błyskawiczne – wydanie tej książki, jak i drugie – mniej błyskawiczne, więc bardziej nas absorbujące.

Największe wyrazy wdzięczności należą się pacjentom, bo to oni są współtwórcami RTZ. Dzięki nim dowiadujemy się, co w terapii działa; oni są też ostatecznymi odbiorcami pracy terapeutów uczących się z tej książki i naszych szkoleń. Właśnie pacjentom i ich rodzinom dedykujemy wyniki naszej pracy.