Diagnostyka Laboratoryjna w Dietetyce Lucyna Ostrowska

Przedmowa     XI

I. WSTĘP     1

1. Materiał do badań laboratoryjnych – Karolina Orywal     1

1.1. Krew jako materiał diagnostyczny     1

1.2. Mocz jako materiał diagnostyczny     3

1.3. Inne materiały diagnostyczne     3

2. Wpływ czynników przedanalitycznych na wynik badania laboratoryjnego – Karolina Orywal     5

2.1. Zmienność biologiczna     5

2.2. Zmienność przedanalityczna związana z przygotowaniem materiału do badań laboratoryjnych     7

3. Interpretacja wyniku badania laboratoryjnego – Karolina Orywal     9

II. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA WYBRANYCH CHORÓB I STANÓW KLINICZNYCH     11

4. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska     11

4.1. Definicja i przyczyny zaburzeń wodno-elektrolitowych     11

4.2. Podstawy diagnostyki zaburzeń wodno-elektrolitowych     16

4.2.1. Ocena składu elektrolitowego osocza krwi     16

4.2.2. Luka anionowa     19

4.2.3. Osmolalność surowicy i moczu     19

4.2.4. Stężenie białka w surowicy krwi     20

4.2.5. Morfologia krwi obwodowej     20

4.2.6. Badanie ogólne moczu     20

4.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe, bilans wodny     22

4.3.1. Bilans wodny, rodzaje wód     22

4.3.2. Postępowanie przy odwodnieniu/przewodnieniu     27

5. Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska     29

5.1. Definicja i przyczyny zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej     29

5.2. Podstawy diagnostyki zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej     32

5.2.1. Gazometria i równowaga kwasowo-zasadowa krwi     34

5.2.2. Stężenie elektrolitów     36

5.2.3. Luka anionowa     37

5.3.  Podstawowe zalecenia żywieniowe w zaburzeniach równowagi kwasowo-zasadowej     37

6. Niedobory żywieniowe – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska     41

6.1. Rodzaje  niedoborów żywieniowych     41

6.1.1. Niedokrwistości (z niedoboru Fe i Cu oraz z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego)     41

6.1.2. Niedobory składników mineralnych     45

6.1.3. Niedobory witamin     51

6.2. Diagnostyka laboratoryjna niedoborów żywieniowych     57

6.2.1. Morfologia krwi obwodowej     57

6.2.2. Wskaźniki biochemiczne niedoboru wapnia     64

6.2.3. Wskaźniki biochemiczne niedoboru fosforu     66

6.2.4. Wskaźniki biochemiczne niedoboru magnezu     67

6.2.5. Wskaźniki biochemiczne niedoboru żelaza     67

6.2.6. Diagnostyka laboratoryjna niedoboru pierwiastków śladowych 69

6.2.7. Diagnostyka laboratoryjna niedoboru witamin     70

6.3. Podstawowe zalecenia w niedoborach żywieniowych     72

6.3.1. Niedobory wybranych składników pokarmowych a niedokrwistość     72

6.3.2. Makro- i mikroelementy     80

6.3.3. Witaminy     96

7. Niedożywienie – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska     113

7.1. Rodzaje niedożywienia, rozpoznanie     113

7.2. Diagnostyka laboratoryjna niedożywienia     117

7.2.1. Stężenie albuminy w surowicy krwi     117

7.2.2. Stężenie prealbuminy (transtyretyny) w surowicy krwi     118

7.2.3. Stężenie transferyny w surowicy krwi     118

7.2.4. Białko wiążące retinol (RBP)     119

7.2.5. Insulinopodobny czynnik wzrostu 1 (IGF-1)     119

7.2.6. Całkowita liczba limfocytów (CLL)     119

7.2.7. Wyliczane wskaźniki stanu niedożywienia     119

7.3. Podstawowe zasady dietoterapii w niedożywieniu     120

7.3.1. Leczenie żywieniowe dojelitowe drogą sztuczną     129

7.3.2. Żywienie pozajelitowe     130

8. Otyłość – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska     135

8.1. Definicja i powikłania otyłości     135

8.2. Diagnostyka laboratoryjna otyłości i jej powikłań     141

8.2.1. Profil lipidowy     141

8.2.2. Glikemia     142

8.2.3. Aktywność aminotransferazy alaninowej (ALT) i asparaginianowej (AST)     143

8.2.4. Diagnostyka zaburzeń funkcji tarczycy u osób otyłych     143

8.2.5. Diagnostyka zaburzeń funkcji nadnerczy u osób otyłych     143

8.3. Podstawowe zasady dietoterapii w leczeniu otyłości     146

9. Zaburzenia odżywiania – Magdalena Lech, Karolina Orywal, Napoleon Waszkiewicz     153

9.1. Zaburzenia odżywiania związane z utratą masy ciała     153

9.1.1. Anoreksja     153

9.1.2. Syndrom gotowości anorektycznej (SGA)     156

9.1.3. Ortoreksja     157

9.1.4. Bulimia     159

9.1.5. Bigoreksja     161

9.1.6. ARFID     162

9.2. Zaburzenia odżywiania związane ze wzrostem masy ciała     163

9.2.1. Zespół kompulsywnego jedzenia (BED)     163

9.2.2. Syndrom jedzenia nocnego (NES)     165

9.2.3. Uzależnienie od jedzenia     166

9.3. Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń odżywiania     167

9.4. Podstawowe zasady dietoterapii w zaburzeniach odżywiania     171

9.4.1. Anoreksja     171

9.4.2. Syndrom gotowości anorektycznej (SGA)     174

9.4.3. Ortoreksja     175

9.4.4. Bulimia     176

9.4.5. Bigoreksja     178

9.4.6. ARFID     178

9.4.7. Zespół kompulsywnego jedzenia (BED)     179

9.4.8. Syndrom jedzenia nocnego (NES)     181

9.4.9. Uzależnienie od jedzenia     181

10. Choroby metaboliczne – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska     185

10.1. Cukrzyca typu 2     185

10.1.1. Epidemiologia i patogeneza cukrzycy typu 2     185

10.1.2. Diagnostyka laboratoryjna cukrzycy typu 2     188

10.1.3. Podstawowe zasady dietoterapii cukrzycy typu 2     196

10.2. Zaburzenia gospodarki lipidowej     206

10.2.1. Podział, etiologia i patogeneza dyslipidemii     206

10.2.2. Diagnostyka laboratoryjna dyslipidemii     210

10.2.3. Zalecenia żywieniowe w zaburzeniach gospodarki lipidowej     214

10.3. Dna moczanowa     225

10.3.1. Etiologia i patogeneza dny moczanowej     225

10.3.2. Diagnostyka laboratoryjna dny moczanowej     229

10.3.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w leczeniu dny moczanowej     233

10.4. Osteoporoza     238

10.4.1. Etiologia i patogeneza osteoporozy     238

10.4.2. Diagnostyka laboratoryjna osteoporozy     242

10.4.3. Podstawowe zasady terapii dietetycznej w osteoporozie     248

11. Choroby układu sercowo-naczyniowego – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska     259

11.1. Choroba niedokrwienna serca i zawał mięśnia sercowego     259

11.1.1. Etiologia i patogeneza choroby niedokrwiennej serca i zawału mięśnia sercowego     259

11.1.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej choroby niedokrwiennej serca i zawału mięśnia sercowego     262

11.1.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w dietoterapii choroby niedokrwiennej serca i po zawale mięśnia sercowego     266

11.2. Przewlekła niewydolność serca     272

11.2.1. Etiologia i patogeneza przewlekłej niewydolności serca     272

11.2.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej przewlekłej niewydolności serca     275

11.2.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w przewlekłej niewydolności serca     278

11.3. Nadciśnienie tętnicze     282

11.3.1. Etiologia i patogeneza nadciśnienia tętniczego (choroby towarzyszące)     282

11.3.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej nadciśnienia tętniczego i chorób współistniejących     286

11.3.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w nadciśnieniu tętniczym     289

12. Choroby układu pokarmowego – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska     296

12.1. Choroby trzustki     296

12.1.1. Etiologia i patogeneza chorób trzustki     296

12.1.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej chorób trzustki     302

12.1.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w chorobach trzustki     307

12.2. Choroby wątroby     316

12.2.1. Etiologia i patogeneza chorób wątroby i dróg żółciowych     316

12.2.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej chorób wątroby i dróg żółciowych     325

12.2.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w chorobach wątroby i dróg żółciowych     332

13. Choroby układu moczowego – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska     344

13.1. Ostra i przewlekła niewydolność nerek     344

13.1.1. Etiologia i patogeneza niewydolności nerek     344

13.1.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej niewydolności nerek     349

13.1.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w chorobach nerek     360

13.2. Kamica nerkowa     376

13.2.1. Podział, etiologia i patogeneza kamicy nerkowej     376

13.2.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej kamicy nerkowej     379

13.2.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w kamicy nerkowej     382

14. Choroby tarczycy – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska     389

14.1. Etiologia i patogeneza chorób tarczycy     389

14.1.1. Niedoczynność tarczycy     390

14.1.2. Choroba Hashimoto     391

14.1.3. Nadczynność tarczycy     393

14.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej chorób tarczycy     394

14.2.1. TSH     395

14.2.2. Wolna tyroksyna (fT4)     395

14.2.3. Wolna trijodotyronina (fT3)     396

14.2.4. Przeciwciała przeciwtarczycowe     396

14.2.5. Kalcytonina     397

14.2.6. Tyreoglobulina     397

14.2.7. Stężenie cholesterolu całkowitego     398

14.2.8. Wydalanie jodu z moczem     398

14.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w chorobach tarczycy     399

14.3.1. Niedoczynność tarczycy     399

14.3.2. Nadczynność tarczycy     404

Skorowidz     407