Współczesna Dermatologia Tom 1

Tom 1     II

Przedmowa     XV

CZĘŚĆ 1. ANATOMIA, FIZJOLOGIA I IMMUNOLOGIA SKÓRY     1

1. Budowa skóry – Joanna Czuwara     1

1.1. Naskórek (Epidermis)     1

1.1.1. Warstwa podstawna     2

1.1.2. Warstwa kolczysta     2

1.1.3. Warstwa ziarnista     3

1.1.4. Warstwa rogowa     4

1.1.5. Melanocyty     4

1.2. Skóra właściwa (Dermis)     5

1.3. Tkanka podskórna (Subcutis)     7

2. Budowa mieszka włosowego – Marta Sar-Pomian     8

3. Budowa aparatu paznokciowego – Marta Sar-Pomian     9

4. Fizjologia skóry – Joanna Czuwara     11

4.1. Rola ochronna skóry     11

4.2. Warstwa rogowa naskórka     12

4.3. Lipidy naskórka     12

4.4. Ceramidy     14

4.5. Nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT)     14

4.6. Przeznaskórkowa utrata wody     14

4.7. Równowaga kwasowo-zasadowa skóry     15

4.8. Ochrona przed promieniowaniem UV     15

4.9. Funkcja termoregulacyjna skóry     16

4.10. Skóra jako narząd czucia     17

4.11. Obronna rola mikroflory skóry     17

4.12. Mikrobiom skóry     18

4.13. Skóra jako narząd immunologiczny     18

4.14. Skóra i synteza witaminy D     19

4.15. Gojenie ran     20

5. Immunologia skóry – Małgorzata Sokołowska-Wojdyło     21

5.1. Odporność wrodzona     21

5.2. Odporność nabyta     24

5.3. Przeciwnowotworowa odpowiedź immunologiczna     31

CZĘŚĆ 2. DIAGNOSTYKA CHORÓB SKÓRY     33

6. Wykwity skórne – Anna Waśkiel-Burnat, Marta Sar-Pomian     33

7. Procedury diagnostyczne – Rafał Białynicki-Birula     37

7.1. Pobieranie materiału do badań diagnostycznych     37

7.2. Badanie dermatopatologiczne (histologiczne)     37

7.3. Badanie metodą bezpośredniej immunofluorescencji (direct immunofluorescence test, DIF)     38

7.4. Test Tzancka (rozmaz cytodiagnostyczny)     39

7.5. Badania serologiczne w chorobach autoimmunologicznych     39

7.6. Badanie mikologiczne     39

7.7. Badanie zmian skórnych w świetle lampy Wooda     40

7.8. Badanie w kierunku świerzbowca ludzkiego     41

7.9. Badanie w kierunku nużeńca     41

7.10. Identyfikacja czynnika zakaźnego     42

7.11. Badania serologiczne w chorobach infekcyjnych     42

7.12. Dermoskopia     42

7.13. Trichoskopia i trichogram     43

7.14. Ultrasonografia wysokich częstotliwości     43

7.15. Refleksyjna mikroskopia konfokalna i optyczna tomografia koherencyjna     44

7.16. Testy kontaktowe (płatkowe) (Patch Testing)     44

7.17. Test diaskopii     45

7.18. Kapilaroskopia     45

7.19. Termografia     45

CZĘŚĆ 3. NOWOTWORY SKÓRY     47

8. Znamiona i łagodne nowotwory skóry – Olga Warszawik-Hendzel, Lidia Rudnicka     47

8.1. Zmiany pochodzenia melanocytowego     47

8.1.1. Dermoskopia zmian melanocytowych     47

8.1.2. Znamiona melanocytowe zwykłe nabyte     47

8.1.3. Znamiona atypowe (dysplastyczne)     48

8.1.4. Znamiona melanocytowe wrodzone     49

8.1.5. Znamię skupione     49

8.1.6. Znamię Reeda     50

8.1.7. Znamię Suttona     50

8.1.8. Znamię Spitz     50

8.1.9. Znamię błękitne     51

8.1.10. Plamy soczewicowate     51

8.1.11. Plamy melanocytowe błon śluzowych     52

8.1.12. Plamy typu kawy z mlekiem     52

8.1.13. Znamię Beckera     53

8.1.14. Dermoskopia zmian melanocytowych     53

8.2. Łagodne zmiany wywodzące się z naskórka     53

8.2.1. Znamię naskórkowe brodawkowate     53

8.2.2. Zapalne linijne brodawkowate znamię naskórkowe     53

8.2.3. Brodawka łojotokowa     54

8.3. Łagodne zmiany wywodzące się z przydatków skóry     54

8.3.1. Znamię łojowe     54

8.3.2. Przerost gruczołów łojowych     54

8.3.3. Pilomatrixoma     54

8.4 Nowotwory łagodne wywodzące się z tkanki łącznej włóknistej     56

8.4.1. Włókniak miękki     56

8.4.2. Włókniak twardy     56

8.4.3. Bliznowiec     56

8.5. Nowotwory łagodne wywodzące się z naczyń     57

8.5.1. Malformacje naczyń kapilarnych     57

8.5.2. Malformacje żylne     58

8.5.3. Ziarniniak naczyniowy     58

8.5.4. Naczyniak rubinowy     59

9. Stany przedrakowe – Aleksandra Dańczak-Pazdrowska, Adriana Polańska     60

9.1. Stany przedrakowe lokalizujące się w obrębie skóry     60

9.1.1. Rogowacenie słoneczne     60

9.1.2. Rogowacenie powodowane kancerogenami     62

9.1.3. Choroba Bowena     63

9.2. Stany przedrakowe lokalizujące się w obrębie błon śluzowych     64

9.2.1. Śródnabłonkowa neoplazja błony śluzowej jamy ustnej     64

9.2.2. Śródnabłonkowa neoplazja błony śluzowej okolicy anogenitalnej     66

9.2.3. Dermatozy predysponujące do rozwoju neoplazji śródnabłonkowej     69

10. Rogowiak kolczystokomórkowy – Magdalena Misiak-Gałązka     70

11. Rak podstawnokomórkowy – Marta Sar-Pomian, Lidia Rudnicka     72

12. Rak kolczystokomórkowy – Olga Warszawik-Hendzel, Małgorzata Olszewska     78

13. Rak z komórek Merkla – Joanna Golińska, Marta Sar-Pomian     81

14. Czerniak – Marta Sar-Pomian, Lidia Rudnicka     83

14.1. Czerniak skóry     83

15. Czerniak aparatu paznokciowego – Marta Sar-Pomian     91

16. Chłoniaki skóry z limfocytów T – Joanna Maj, Alina Jankowska-Konsur     94

16.1. Ziarniniak grzybiasty     94

16.2. Pierwotne skórne choroby limfoproliferacyjne z komórek T CD30+     99

16.2.1. Lymphomatoid papulosis     99

16.2.2. Pierwotnie skórny chłoniak anaplastyczny z dużych komórek t CD30+     99

16.2.3. Zespół Sézary’ego     100

16.2.4. Inne pierwotnie skórne chłoniaki T-komórkowe     101

17. Chłoniaki skóry z limfocytów B – Alina Jankowska-Konsur, Joanna Maj     103

17.1. Pierwotny skórny chłoniak z ośrodków rozmnażania     103

17.2. Pierwotny skórny chłoniak B-komórkowy strefy brzeżnej     104

17.3. Pierwotny skórny chłoniak rozlany z dużych komórek, typu kończynowego     104

18. Mięsak Kaposiego – Patrycja Gajda, Małgorzata Olszewska     105

19. Przerzuty nowotworów do skóry – Małgorzata Olszewska     108

CZĘŚĆ 4. CHOROBY INFEKCYJNE SKÓRY     111

20. Choroby bakteryjne – Anna Baran, Iwona Flisiak     111

20.1. Zapalenie mieszków włosowych     111

20.2. Czyrak. Czyraczność. Czyrak gromadny     112

20.3. Gronkowcowy zespół oparzonej skóry     113

20.4. Róża     114

20.5. Martwicze zapalenie powięzi     117

20.6. Liszajec     118

20.7. Niesztowica     119

20.8. Promienica     119

20.9. Różyca     120

20.10. Łupież rumieniowy     121

20.11. Keratoliza dziobata     121

21. Borelioza – Iwona Flisiak     123

22. Gruźlica skóry – Karolina Wodok-Wieczorek     128

23. Choroby wirusowe skóry – Adriana Rakowska     133

23.1. Opryszczka zwykła     133

23.2. Półpasiec     134

23.3. Ospa wietrzna     136

23.4. Mięczak zakaźny     137

23.5. Choroba rąk, stóp i jamy ustnej     138

23.6. Zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego     139

23.6.1. Brodawki zwykłe     139

23.6.2. Brodawki podeszwowe     139

23.6.3. Brodawki płaskie     140

23.7. Epidermodysplasia verruciformis     141

24. Infekcje dermatofitowe – Roman J. Nowicki, Alicja Romaszkiewicz     142

24.1. Grzybica skóry gładkiej     143

24.2. Grzybica stóp     144

24.3. Grzybica rąk     144

24.4. Grzybica pachwin     145

24.5. Grzybica skóry owłosionej głowy     145

24.6. Grzybica brody     146

24.7. Grzybica paznokci     146

25. Zakażenia wywołane przez drożdżaki i grzyby drożdżopodobne (kandydozy) – Zygmunt Adamski, Marta Dobrzyńska     152

25.1. Drożdżyca wyprzeniowa fałdów skórnych     152

25.2. Kandydoza jamy ustnej i kątów ust     153

25.3. Drożdżyca paznokci i wałów paznokciowych     155

25.4. Łupież pstry     157

26. Zasady wykonywania badania mikologicznego – Anita Hryncewicz-Gwóźdź     160

26.1. Badanie w świetle lampy Wooda     160

26.2. Pobieranie materiału do badania mikologicznego ze skóry, błon śluzowych, paznokci i włosów     160

26.3. Bezpośrednie badanie mikologiczne     161

26.4. Hodowla     162

26.5. Metody molekularne     163

27. Świerzb – Dorota Krasowska, Katarzyna Wolska-Gawron     164

28. Wszawica – Dorota Krasowska, Katarzyna Wolska-Gawron     169

28.1. Wszawica głowowa     169

28.2. Wszawica odzieżowa     170

28.3. Wszawica łonowa     171

29. Zespół wędrującej larwy skórnej – Dorota Krasowska, Katarzyna Wolska-Gawron     173

30. Zapalenie skóry wywołane przez cerkarie – Dorota Krasowska, Katarzyna Wolska-Gawron     175

31. Muszyca – Leszek Blicharz, Lidia Rudnicka     176

CZĘŚĆ 5. CHOROBY ALERGICZNE     179

32. Pokrzywka – Magdalena Trzeciak     179

33. Wyprysk – Zbigniew Samochocki, Michał Rożalski     187

33.1. Wyprysk kontaktowy     187

34. Atopowe zapalenie skóry – Zbigniew Samochocki, Michał Rożalski     192

35. Zespół alergii jamy ustnej – Małgorzata Maj     198

CZĘŚĆ 6. DERMATOLOGICZNE OBJAWY NIEPOŻĄDANE LEKÓW     201

36. Zmiany skórne indukowane przez leki – Małgorzata Olszewska, Małgorzata Maj     201

36.1 Osutki polekowe     201

36.2 Ostra uogólniona osutka krostkowa     203

37. Trwałe wykwity polekowe – Małgorzata Olszewska     207

CZĘŚĆ 7. RUMIEŃ WIELOPOSTACIOWY     209

38. Rumień wielopostaciowy – Małgorzata Olszewska, Marta Sar-Pomian     209

CZĘŚĆ 8. ZESPÓŁ STEVENSA-JOHNSONA. TOKSYCZNA NEKROLIZA NASKÓRKA (ZESPÓŁ LYELLA)     213

39. Zespół Stevensa-Johnsona. Toksyczna nekroliza naskórka (zespół Lyella) – Małgorzata Olszewska, Marta Sar-Pomian     213

CZĘŚĆ 9. ŁUSZCZYCA     217

40. Łuszczyca – Andrzej Kaszuba     217

CZĘŚĆ 10. ŁUPIEŻ CZERWONY MIESZKOWY     231

41. Łupież czerwony mieszkowy – Małgorzata Olszewska, Olga Warszawik-Hendzel     231

CZĘŚĆ 11. PRZYŁUSZCZYCA     235

42. Przyłuszczyca – Magdalena Misiak-Gałązka     235

42.1. Przyłuszczyca grudkowa     235

42.2. Przyłuszczyca plackowata     237

CZĘŚĆ 12. ŁUPIEŻ RÓŻOWY GIBERTA     239

43. Łupież różowy Giberta – Małgorzata Olszewska, Małgorzata Maj     239

CZĘŚĆ 13. LISZAJ PŁASKI     241

44. Liszaj płaski – Małgorzata Olszewska, Anna Skrok     241

CZĘŚĆ 14. ERYTRODERMIA     247

45. Erytrodermia – Agnieszka Białecka, Rafał Czajkowski     247

CZĘŚĆ 15. AUTOIMMUNIZACYJNE CHOROBY PĘCHERZOWE     251

46. Pęcherzyca – Małgorzata Olszewska, Marta Sar-Pomian     251

47. Pemfigoid pęcherzowy i pemfigoid błon śluzowych – Joanna Narbutt, Jolanta Dorota Torzecka     259

48. Pemfigoid ciężarnych – Jolanta Dorota Torzecka, Joanna Narbutt     264

49. Opryszczkowate zapalenie skóry – Agnieszka Żebrowska     266

50. Linijna IgA dermatoza pęcherzowa – Agnieszka Żebrowska     270

51. Nabyte pęcherzowe oddzielanie się naskórka – Agnieszka Żebrowska     273

CZĘŚĆ 16. CHOROBY TKANKI ŁĄCZNEJ     277

52. Przeciwciała w autoimmunizacyjnych układowych chorobach tkanki łącznej – Elżbieta Waszczykowska, Bożena Dziankowska-Bartkowiak     277

52.1. Metody immunofluorescencyjne stosowane do wykrywania przeciwciał przeciwjądrowych w surowicy     277

52.2. Inne metody stosowane w diagnostyce immunologicznej układowych chorób tkanki łącznej     282

52.3. Metoda immunofluorescencji bezpośredniej     283

53. Objaw Raynauda – Małgorzata Olszewska, Lidia Rudnicka     284

54. Toczeń rumieniowaty układowy – Agnieszka Kalińska-Bienias, Piotr Bienias     287

55. Manifestacje skórne tocznia rumieniowatego – Anna Woźniacka     296

56. Morphea – Anna Niemczyk, Lidia Rudnicka     306

57. Twardzina układowa – Lidia Rudnicka, Anna Niemczyk     312

57.1. Choroby twardzinopodobne     318

58. Zapalenie skórno-mięśniowe – Anna Lis-Święty     322

59. Mieszana choroba tkanki łącznej – Anna Lis-Święty     327

60. Scleromyositis – Anna Lis-Święty     329

CZĘŚĆ 17. CHOROBY NACZYNIOWE     331

61. Choroby naczyniowe – Mariusz Sikora     331

61.1. Plamica     331

61.2. Zapalenie naczyń     333

61.2.1. Guzowate zapalenie naczyń     338

61.2.2. Piodermia zgorzelinowa     339

61.3. Owrzodzenia podudzi     343

Wykaz najważniejszych skrótów     347

Skorowidz     349