Radiologia Podręcznik Dla Studentów Andrzej Cieszanowski

CZĘŚĆ OGÓLNA 1

1. Techniki rentgenowskie i techniki medycyny nuklearnej Tomasz Wolak 3

1.1. Techniki rentgenowskie 3

1.1.1. Podstawy fizyczne – wytwarzanie promieniowania X 3

1.1.2. Budowa lampy rentgenowskiej 5

1.1.3. Geometria obrazowania 5

1.1.4. Budowa aparatu RTG 6

1.1.5. Budowa tomografu komputerowego 8

1.1.6. Bezpieczeństwo stosowania 10

1.1.7. Własności obrazu 10

1.2. Techniki medycyny nuklearnej 11

1.2.1. Pozytonowa tomografia emisyjna (positron emission tomography, PET) 11

2. Techniki obrazowania – ultrasonografia (USG) Tomasz Wolak 15

2.1. Podstawy fizyczne 15

2.2. Budowa urządzenia 17

2.3. Bezpieczeństwo stosowania 18

2.4. Własności obrazu 18

2.5. Zastosowania 19

3. Techniki obrazowania – rezonans magnetyczny Tomasz Wolak 21

3.1. Podstawy fizyczne 21

3.2. Precesja protonu 22

3.3. Proces relaksacji – czasy T1 i T2 23

3.4. Jak interpretować czasy relaksacji? 24

3.5. Kontrast tkankowy 25

3.6. Kodowanie przestrzeni, czyli jak rozpoznać, skąd pochodzi sygnał rezonansu magnetycznego 28

3.7. Budowa urządzenia 29

3.8. Bezpieczeństwo stosowania 30

3.9. Własności obrazu 31

4. Badania obrazowe – ryzyko i ochrona Ryszard Kowski, Bogdan Pruszyński, Andrzej Cieszanowski 35

4.1. Ryzyko związane z badaniami ultrasonograficznymi (fala dźwiękowa) 35

4.2. Ryzyko związane z badaniami techniką rezonansu magnetycznego (fala elektromagnetyczna w zakresie radiowym) 35

4.3. Promieniowanie jonizujące 36

4.4. Ochrona radiologiczna 37

4.5. Skutki działania promieniowania na organizm 37

4.6. Grupy narażenia z punktu widzenia ochrony radiologicznej 37

4.7. Badania rentgenowskie (fala elektromagnetyczna w zakresie promieniowania jonizującego) 38

4.8. Powikłania występujące w przebiegu badań angiograficznych 39

4.9. Reakcje uboczne po śródnaczyniowym podaniu środków kontrastujących 39

4.10. Badania izotopowe (fala elektromagnetyczna w zakresie promieniowania jonizującego) 39

5. Środki kontrastowe Marek Gołębiowski, Katarzyna Sułkowska 41

5.1. Definicja 41

5.2. Środki cieniujące 41

5.2.1. Środki cieniujące negatywne 41

5.2.2. Środki cieniujące pozytywne 41

5.2.3. Reakcje niepożądane 42

5.2.4. Ostre pokontrastowe uszkodzenie nerek 42

5.3. Środki kontrastowe stosowane w MR 43

5.3.1. Charakterystyka 43

5.3.2. Reakcje niepożądane 43

5.4. Środki kontrastowe stosowane w USG 44

6. Podstawy interpretacji badań obrazowych Andrzej Cieszanowski, Bogdan Pruszyński 45

6.1. Ogólna interpretacja wyników badań i nazewnictwo objawów występujących w różnych technikach obrazowych 45

6.1.1. Konwencjonalne badania radiologiczne (RTG) 45

6.1.2. Badanie jedno- i dwukontrastowe przewodu pokarmowego 45

6.1.3. Tomografia komputerowa (TK) 46

6.2. Objawy o znaczeniu rozpoznawczym przed podaniem środka kontrastowego 46

6.2.1. Ogniska hiperdensyjne 46

6.2.2. Ogniska hipodensyjne 47

6.2.3. Ocena obrazu po podaniu dożylnym jodowego środka cieniującego 47

6.2.4. Charakter unaczynienia zmiany 48

6.2.5. Rezonans magnetyczny (Magnetic resonance, MR) 48

6.2.6. Ultrasonografia 51

7. Anatomia radiologiczna Marek Gołębiowski, Monika Bekiesińska-Figatowska, Andrzej Cieszanowski 55

7.1. Mózgowie 55

7.2. Kręgosłup 59

7.3. Klatka piersiowa 63

7.4. Jama brzuszna 67

7.5. Miednica 76

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA 81

8. Ośrodkowy układ nerwowy Marek Gołębiowski, Monika Bekiesińska-Figatowska 83

8.1. Metody obrazowania 83

8.2. Choroby ośrodkowego układu nerwowego 83

8.2.1. Urazy 83

8.2.2. Samoistne krwawienie podpajęczynówkowe i tętniaki mózgu 87

8.2.3. Choroba Alzheimera i inne przyczyny otępienia 88

8.2.4. Wodogłowie 89

8.2.5. Zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych 90

8.2.6. Stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex, SM) 93

8.2.7. Padaczka 94

9. Udar niedokrwienny mózgu Jerzy Walecki, Agnieszka Kwiatkowska-Miernik, Piotr Gustaw Wasilewski 97

9.1. Informacje ogólne 97

9.2. Diagnostyka obrazowa 97

9.2.1. Faza nadostra udaru – obrzęk cytotoksyczny 97

9.2.2. Faza ostra udaru (acute stroke) 101

9.2.3. Faza podostra udaru (subacute stroke) 102

9.2.4. Faza przewlekła udaru (chronic stroke) 103

9.3. Udar – podział 104

9.3.1. Udar lakunarny 104

9.3.2. Udar „ostatniej łączki” (hemodynamiczny) 104

9.3.3. Udar w mechanizmie zatorowym (kardiogenny) 105

9.3.4. Udar żylny 105

10. Guzy ośrodkowego układu nerwowego Jerzy Walecki, Michał Frączek, Bartosz Mruk, Piotr Gustaw Wasilewski, Agnieszka Kwiatkowska-Miernik 107

10.1. Informacje ogólne 107

10.2. Metody obrazowania 107

10.3. Radiologiczna metodyka różnicowania guzów OUN 108

10.4. Systematyka i cechy radiologiczne guzów OUN u dorosłych 108

10.4.1. Nowotwory gleju gwiaździstego 108

10.4.2. Nowotwory gleju skąpowypustkowego 110

10.4.3. Gruczolaki przysadki mózgowej 111

10.4.4. Nowotwory opon mózgowo-rdzeniowych 112

10.4.5. Chłoniaki i nowotwory układu krwiotwórczego 112

10.4.6. Zmiany przerzutowe w OUN 112

11. Twarzoczaszka i kość skroniowa Emilia Wnuk 113

11.1. Jama nosa i zatoki przynosowe 113

11.1.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 113

11.1.2. Metody obrazowania 115

11.1.3. Choroby w obrębie jamy nosowej i zatok przynosowych 116

11.2. Oczodoły 118

11.2.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 118

11.2.2. Metody obrazowania 119

11.2.3. Choroby w obrębie oczodołów 119

11.3. Urazy twarzoczaszki 119

11.4. Kość skroniowa 121

11.4.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 121

11.4.2. Metody obrazowania 121

11.4.3. Choroby w obrębie kości skroniowej 122

12. Szyja Emilia Wnuk, Agnieszka Trojanowska, Katarzyna Dobruch-Sobczak 125

12.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 125

12.2. Metody obrazowania 129

12.2.1. Tomografia komputerowa (TK) 129

12.2.2. Rezonans magnetyczny (magnetic resonance, MR) 129

12.2.3. Ultrasonografia (USG) 130

12.2.4. Rentgenowskie badanie kontrastowe 130

12.2.5. PET-TK 130

12.3. Choroby gardła i jamy ustnej 130

12.3.1. Nosogardło 130

12.3.2. Gardło ustne i jama ustna 131

12.3.3. Gardło dolne i krtań 133

12.3.4. Inne patologie szyi 134

12.4. Ślinianki 135

12.4.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 135

12.4.2. Metody obrazowania 135

12.4.3. Choroby ślinianek 137

12.5. Tarczyca 138

12.5.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 138

12.5.2. Choroby tarczycy 139

12.6. Przytarczyce 140

12.7. Zmiany po leczeniu onkologicznym 141

13. Diagnostyka obrazowa płuc, opłucnej i śródpiersia Katarzyna Błasińska, Anna Chodorowska 143

13.1. Informacje ogólne 143

13.2. Metody diagnostyczne 143

13.2.1. RTG klatki piersiowej 143

13.2.2. Tomografia komputerowa (TK) 146

13.2.3. Ultrasonografia (USG) 146

13.2.4. Rezonans magnetyczny (magnetic resonance, MR) 146

13.3. Objawy radiologiczne chorób klatki piersiowej 148

13.3.1. Zniekształcenie klatki piersiowej 148

13.3.2. Objętość płuc 148

13.3.3. Przejrzystość płuc 149

13.4. Zapalenia płuc 163

13.4.1. Informacje ogólne 163

13.4.2. Diagnostyka obrazowa zapalenia płuc 164

13.4.3. Odoskrzelowe (zrazikowe) zapalenie płuc 164

13.4.4. Płatowe zapalenie płuc 165

13.4.5. Śródmiąższowe (atypowe) zapalenie płuc 165

13.4.6. Etiologia zapalenia płuc i dane kliniczne a obraz radiologiczny zapalenia płuc 166

13.4.7. Zapalenia płuc wywołane przez prątki gruźlicze i niegruźlicze 170

13.5. Nowotwory płuca 172

13.5.1. Rak płuca 172

13.5.2. Inne nowotwory płuca 179

13.5.3. Przerzuty 179

13.6. Nieinfekcyjne choroby ziarniniakowe płuc. Pylice 180

13.6.1. Choroby ziarniniakowe 180

13.6.2. Pylice 181

13.7. Choroby opłucnej 183

13.7.1. Informacje ogólne 183

13.7.2. Płyn w opłucnej 183

13.7.3. Odma opłucnowa 185

13.7.4. Zwapnienia w opłucnej 186

13.7.5. Zmiany nowotworowe opłucnej 187

13.8. Stany zagrożenia życia w badaniach obrazowych klatki piersiowej 188

13.8.1. Urazy klatki piersiowej 188

13.8.2. Zatorowość płucna 190

13.9. Diagnostyka obrazowa chorób śródpiersia 194

13.9.1. Zmiany zapalne 194

13.9.2. Guzy śródpiersia 194

14. Serce Ilona Michałowska, Katarzyna Gruszczyńska, Małgorzata Urbańczyk-Zawadzka 199

14.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 199

14.2. Metody obrazowania serca 201

14.3. Choroba wieńcowa serca 202

14.3.1. Definicja 202

14.3.2. Metody obrazowania w chorobie wieńcowej 202

14.4. Niewydolność serca 204

14.4.1. Charakterystyka ogólna 204

14.4.2. Diagnostyka obrazowa niewydolności serca 205

14.5. Nabyte wady zastawkowe serca 209

14.5.1. Zwężenie zastawki aortalnej (stenoza aortalna – aortic stenosis, AS) 209

14.5.2. Niedomykalność aortalna (aortic insufficiency, IA) 210

14.5.3. Zwężenie zastawki mitralnej (stenoza mitralna – mitral stenosis, MS) 212

14.5.4. Niedomykalność mitralna (mitral regurgitation, MR) 213

14.5.5. Wady zastawki trójdzielnej 213

14.6. Infekcyjne zapalenie wsierdzia (IZW, endocarditis) 213

14.7. Wybrane wady wrodzone u dorosłych 214

14.7.1. Ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej (atrial septal defect, ASD) 214

14.7.2. Koarktacja aorty (coarctation of the aorta, CoA) 216

14.7.3. Przetrwały przewód tętniczy (patent ductus arteriosus, PDA) 216

14.8. Zapalenie mięśnia sercowego (ZMS, myocarditis) 217

14.9. Zapalenie osierdzia (pericarditis) 218

14.10. Kardiomiopatie 219

14.10.1. Kardiomiopatia przerostowa (HCM) 220

14.10.2. Kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM) 220

14.10.3. Kardiomiopatia restrykcyjna (RCM) 221

14.11. Arytmogenna dysplazja prawej komory (ARVD/ARVC) 222

14.12. Guzy/zmiany guzopodobne wewnątrz- i przysercowe 222

14.12.1. Śluzak (myxoma) 223

14.12.2. Włókniak, mięśniak 224

14.12.3. Złośliwe pierwotne guzy serca 224

14.12.4. Wtórne nowotwory serca 226

14.12.5. Skrzeplina 226

15. Gruczoł piersiowy Elżbieta Łuczyńska, Wojciech Rudnicki, Tadeusz Popiela 229

15.1. Mammografia 229

15.1.1. Zmiany złośliwe 230

15.1.2. Zmiany łagodne w piersiach 231

15.1.3. Tomosynteza piersi 231

15.1.4. Mammografia spektralna ze wzmocnieniem kontrastowym (contrast enhanced spectral mammography, CESM) 232

15.2. Ultrasonografia 233

15.3. Rezonans magnetyczny 234

15.3.1. Uwagi ogólne 234

15.3.2. Elementy oceniane w MRI piersi oraz ich nazewnictwo 235

16. Górny odcinek przewodu pokarmowego (GOPP) – przełyk, żołądek i dwunastnica Witold Krupski 239

16.1. Wstęp do diagnostyki GOPP 239

16.1.1. Wiadomości ogólne i anatomia radiologiczna GOPP 239

16.1.2. Metody obrazowania GOPP 239

16.1.3. Środki kontrastowe stosowane w diagnostyce GOPP 239

16.1.4. Wskazania do badania radiologicznego GOPP 240

16.1.5. Symptomatologia radiologiczna w diagnostyce GOPP 240

16.2. Diagnostyka obrazowa chorób przełyku 240

16.2.1. Achalazja przełyku 240

16.2.2. Twardzina uogólniona 241

16.2.3. Zapalenie przełyku 242

16.2.4. Rak przełyku i połączenia przełykowo-żołądkowego 242

16.2.5. Uchyłki przełyku 243

16.2.6. Żylaki przełyku 244

16.2.7. Ciała obce w przełyku 244

16.2.8. Przepuklina rozworu przełykowego przepony (PRPP) 245

16.2.9. Diagnostyka przełyku operowanego 246

16.3. Diagnostyka obrazowa chorób żołądka i dwunastnicy 248

16.3.1. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy 248

16.3.2. Rak żołądka 249

16.3.3. Guzy podścieliskowe przewodu pokarmowego (żołądka) 249

16.3.4. Diagnostyka żołądka operowanego 250

17. Wątroba Andrzej Cieszanowski 253

17.1. Anatomia radiologiczna wątroby 253

17.2. Metody obrazowania wątroby 253

17.2.1. Ultrasonografia (USG) 253

17.2.2. Tomografia komputerowa (TK) 254

17.2.3. Rezonans magnetyczny (magnetic resonance, MR) 254

17.3. Choroby wątroby w badaniach obrazowych 257

17.3.1. Zmiany łagodne 257

17.3.2. Nowotwory złośliwe 265

17.3.3. Uogólnione choroby wątroby 270

18. Drogi żółciowe Zbigniew Serafin 275

18.1. Anatomia radiologiczna 275

18.2. Metody obrazowania dróg żółciowych 275

18.2.1. Radiografia/cholangiografia kontrastowa 275

18.2.2. Ultrasonografia (USG) 276

18.2.3. Tomografia komputerowa (TK) 276

18.2.4. Badanie rezonansu magnetycznego (magnetic resonance, MR) 276

18.2.5. Pozytonowa tomografia emisyjna (positron emission tomography, PET, PET-TK) 276

18.2.6. Scyntygrafia 276

18.2.7. Techniki endoskopowe 276

18.3. Choroby dróg żółciowych – problemy kliniczne 277

18.3.1. Łagodne zmiany pęcherzyka żółciowego 277

18.3.2. Kamica pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych 279

18.3.3. Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego 280

18.3.4. Ostre wstępujące zapalenie dróg żółciowych 280

18.3.5. Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego 281

18.3.6. Przewlekłe stwardniające zapalenie dróg żółciowych (primary sclerosing cholangitis, PSC) 281

18.3.7. Rak pęcherzyka żółciowego 282

18.3.8. Rak dróg żółciowych (cholangiocarcinoma, CCC) 283

19. Trzustka Joanna Pilch-Kowalczyk, Mariusz Furmanek 285

19.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 285

19.2. Metody obrazowania trzustki 286

19.2.1. Ultrasonografia (USG) 286

19.2.2. Tomografia komputerowa (TK) 286

19.2.3. Rezonans magnetyczny (magnetic resonance, MR) 286

19.2.4. Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ECPW) 287

19.2.5. Ultrasonografia endoskopowa (endoscopic ultrasound, EUS) 287

19.2.6. Biopsja pod kontrolą ultrasonografii endoskopowej (EUS) 287

19.2.7. Pozytonowa tomografia komputerowa (positron emission tomography, PET-TK) lub PET-MR 287

19.3. Choroby trzustki w badaniach obrazowych 288

19.3.1. Ostre zapalenie trzustki (OZT) 288

19.3.2. Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) 290

19.3.3. Autoimmunologiczne zapalenie trzustki (autoimmune pancreatitis, AIP) 291

19.3.4. Nowotwory trzustki 292

19.3.5. Nowotwory torbielowate trzustki 295

20. Jelito cienkie Joanna Podgórska 301

20.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 301

20.2. Metody obrazowania jelita cienkiego 301

20.2.1. Radiografia rentgenowska (RTG) 302

20.2.2. Rentgenowskie badania kontrastowe 303

20.2.3. Tomografia komputerowa (TK) 303

20.2.4. Ultrasonografia (USG) 304

20.2.5. Rezonans magnetyczny (MR) 304

20.3. Choroby jelita cienkiego 305

20.3.1. Zapalenia jelita cienkiego (enteritis, enterocolitis) z przykładami 305

20.3.2. Zapalenia popromienne 306

20.3.3. Nowotwory jelita cienkiego 306

20.3.4. Wybrane rzadsze choroby jelita cienkiego 308

21. Jelito grube Joanna Pieńkowska, Edyta Szurowska 311

21.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 311

21.2. Metody obrazowania jelita grubego 311

21.2.1. Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej 311

21.2.2. Tomografia komputerowa (TK) 311

21.2.3. Kolonografia TK 311

21.2.4. Rezonans magnetyczny (magnetic resonance, MR) 312

21.2.5. Pozostałe metody obrazowe 312

21.3. Choroby jelita grubego w badaniach obrazowych 313

21.3.1. Polipy jelita grubego 313

21.3.2. Rak jelita grubego (RJG) 314

21.3.3. Uchyłki jelita grubego 316

21.3.4. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) 317

21.3.5. Choroba Leśniowskiego–Crohna (ChC) 318

21.3.6. Niedokrwienne zapalenie jelita grubego 320

22. Ostry brzuch Luiza Grzycka-Kowalczyk, Andrzej Cieszanowski 323

22.1. Uwagi ogólne 323

22.2. Ból o charakterze rozlanym 328

22.2.1. Perforacja przewodu pokarmowego 328

22.2.2. Niedrożność jelit 329

22.2.3. Niedokrwienie jelit 332

23. Układ moczowy Andrzej Cieszanowski 337

23.1. Metody obrazowania układu moczowego 337

23.1.1. Ultrasonografia (USG) 337

23.1.2. Tomografia komputerowa (TK) 337

23.1.3. Rezonans magnetyczny (magnetic resonance, MR) 338

23.1.4. Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej 338

23.1.5. Urografia 339

23.1.6. Cystografia mikcyjna 340

23.1.7. Uretrografia 340

23.2. Wady rozwojowe i wady budowy 340

23.2.1. Nerki zrośnięte 340

23.2.2. Anomalie dotyczące kształtu i budowy nerek 340

23.2.3. Wady kielichów, miedniczek i moczowodów 341

23.3. Choroby torbielowate nerek 343

23.3.1. Torbiel prosta 343

23.3.2. Torbiele powikłane 343

23.3.3. Torbielowatość nerek typu dorosłych 345

23.3.4. Torbielowatość nerek nabyta 345

23.3.5. Choroby, w których występują torbiele nerek 345

23.4. Choroby zapalne nerek 345

23.4.1. Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek 345

23.4.2. Ropień nerki 346

23.4.3. Ropowica przynerkowa 346

23.4.4. Roponercze 347

23.4.5. Gazotwórcze odmiedniczkowe zapalenie nerek 347

23.4.6. Przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek (POZN) 347

23.4.7. Gruźlica nerek 348

23.5. Guzy nerek 348

23.5.1. Rak nerkowokomórkowy (RNK) 348

23.5.2. Rak przejściowokomórkowy 350

23.5.3. Angiomyolipoma (AML) – naczyniakomięśniakotłuszczak 351

23.5.4. Onkocytoma 352

23.5.5. Chłoniak 353

23.5.6. Przerzuty 353

23.6. Kamica nerkowa 353

23.7. Choroby pęcherza moczowego 354

23.7.1. Zapalenie pęcherza 354

23.7.2. Guzy pęcherza 355

23.7.3. Uchyłki pęcherza 355

23.7.4. Przetoki pęcherza 355

23.7.5. Kamica pęcherza moczowego 356

24. Nadnercza Andrzej Cieszanowski 359

24.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 359

24.2. Metody obrazowania nadnerczy 360

24.2.1. Tomografia komputerowa 360

24.2.2. Rezonans magnetyczny 361

24.2.3. Pozostałe metody obrazowe (USG, PET-TK, scyntygrafia, cewnikowanie żył nadnerczowych) 361

24.3. Choroby nadnerczy w badaniach obrazowych 362

24.3.1. Gruczolak kory nadnerczy 362

24.3.2. Rak kory nadnerczy 363

24.3.3. Guz chromochłonny (pheochromocytoma) 364

24.3.4. Inne zmiany: przerost kory nadnerczy 364

25. Żeńska miednica mniejsza Monika Bekiesińska-Figatowska 367

25.1. Metody obrazowania 367

25.2. Choroby żeńskiej miednicy mniejszej w obrazie MR 368

25.2.1. Torbielowate zmiany w jajnikach 368

25.2.2. Rak jajnika 372

25.2.3. Włókniak/włókniakootoczkowiak (fibroma/fibrothecoma) 374

25.2.4. Skręt jajnika 374

25.2.5. Wodniak/ropniak jajowodu (hydrosalpinx/pyosalpinx) 376

25.2.6. Ropień jajnikowo-jajowodowy (tubo-ovarian abscess, TOA) 376

25.2.7. Endometrioza pozajajnikowa (gruczolistość zewnętrzna) 377

25.2.8. Mięśniaki macicy (leiomyoma, fibroid) 378

25.2.9. Rak błony śluzowej trzonu macicy 379

25.2.10. Rak szyjki macicy 380

26. Miednica męska Edyta Szurowska, Katarzyna Skrobisz, Oliwia Kozak 383

26.1. Gruczoł krokowy 383

26.1.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 383

26.1.2. Metody obrazowania gruczołu krokowego 384

26.1.3. Choroby gruczołu krokowego w badaniach obrazowych 384

26.2. Diagnostyka obrazowa pęcherzyków nasiennych 387

26.2.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 387

26.2.2. Metody obrazowania pęcherzyków nasiennych 387

26.2.3. Choroby pęcherzyków nasiennych w badaniach obrazowych 388

26.3. Diagnostyka obrazowa żylaków powrózka nasiennego 389

26.4. Moszna 389

26.4.1. Anatomia i uwagi ogólne 389

26.4.2. Diagnostyka niepłodności męskiej 389

26.4.3. Diagnostyka stanów nagłych moszny 389

26.4.4. Wodniak jądra 390

26.4.5. Mikrolitiaza 390

26.4.6. Nowotwory jąder 391

27. Kręgosłup (kanał kręgowy i rdzeń kręgowy) Marek Sąsiadek, Joanna Bladowska 393

27.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 393

27.2. Metody obrazowania kręgosłupa i kanału kręgowego 394

27.2.1. RTG 394

27.2.2. Tomografia komputerowa 394

27.2.3. Rezonans magnetyczny 395

27.2.4. Pozostałe metody obrazowe (USG, scyntygrafia, PET-TK, angiografia rdzeniowa, mielografia/mielografia TK, dyskografia/dyskografia TK) 395

27.3. Choroby kręgosłupa w badaniach obrazowych 396

27.3.1. Wady rozwojowe 396

27.3.2. Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa 398

27.3.3. Zmiany urazowe kręgosłupa 400

27.3.4. Nowotwory kręgosłupa i kanału kręgowego 402

27.3.5. Inne choroby kręgosłupa i kanału kręgowego 404

28. Diagnostyka obrazowa układu mięśniowo-szkieletowego Piotr Palczewski, Krzysztof Piłat 407

28.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 407

28.2. Obrazowanie układu mięśniowo-szkieletowego 410

28.2.1. RTG 410

28.2.2. Tomografia komputerowa 411

28.2.3. Ultrasonografia (USG) 412

28.2.4. Rezonans magnetyczny 413

28.2.5. Medycyna nuklearna 414

28.3. Choroby układu mięśniowo-szkieletowego w badaniach obrazowych 415

28.3.1. Odmiany i wady budowy 415

28.3.2. Urazy 418

28.3.3. Choroby metaboliczne 425

28.3.4. Zmiany niedokrwienne kości 431

28.3.5. Zmiany w kościach indukowane radioterapią 432

28.3.6. Choroby stawów (artropatie) 433

28.3.7. Zapalenie kości i stawów 439

28.3.8. Guzy i zmiany guzopodobne kości i tkanek miękkich 441

28.4. Radiologia interwencyjna w ortopedii 448

29. Urazy wielonarządowe Katarzyna Karmelita-Katulska 451

29.1. Uwagi ogólne 451

29.2. Metody obrazowe 452

29.2.1. Ultrasonografia FAST/eFAST 452

29.2.2. Radiografia konwencjonalna (RTG) 452

29.2.3. Tomografia komputerowa 452

30. Choroby układu naczyniowego Grzegorz Małek, Krzysztof Lamparski, Olgierd Rowiński 461

30.1. Aorta 461

30.1.1. Anatomia – podstawowe informacje 461

30.1.2. Wybrane odmiany anatomiczne i wady wrodzone 461

30.2. Naczynia odchodzące od łuku aorty 465

30.2.1. Zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej 465

30.2.2. Zespół podkradania 466

30.2.3. Choroba Takayasu 467

30.3. Tętnice trzewne 467

30.3.1. Ostre niedokrwienie jelita 467

30.3.2. Przewlekłe niedokrwienie jelita 468

30.4. Tętnice nerkowe 468

30.4.1. Zwężenie tętnicy nerkowej 468

30.4.2. Dysplazja włóknisto-mięśniowa (fibromuscular dysplasia, FMD) 468

30.4.3. Niedokrwienie kończyn dolnych 469

30.5. Układ żylny: ultrasonografia dopplerowska 470

30.6. Podstawowe zastosowania kliniczne 471

30.6.1. Tętnice szyjne i kręgowe 471

30.6.2. Tętnice kończyn dolnych 473

30.6.3. Aorta i tętnice biodrowe 474

30.6.4. Tętnice nerkowe 474

30.6.5. Tętnice trzewne 475

30.6.6. Naczynia żylne kończyn 477

31. Radiologia onkologiczna Andrzej Cieszanowski, Jakub Pałucki 479

31.1. Uwagi ogólne 479

31.2. Metody obrazowania 479

31.2.1. Radiografia klasyczna 479

31.2.2. Tomografia komputerowa 479

31.2.3. Rezonans magnetyczny (tomografia rezonansu magnetycznego) 480

31.2.4. Ultrasonografia 483

31.3. Zastosowanie badań obrazowych w diagnostyce nowotworów w poszczególnych obszarach anatomicznych 484

31.4. Ocena stopnia zaawansowania nowotworów. Zastosowanie technik diagnostyki obrazowej (TK i MR) w ocenie TNM 485

31.5. Ocena odpowiedzi na leczenie onkologiczne 485

31.5.1. Podstawowe założenia RECIST 1.1. 485

31.5.2. Inne kryteria oceny odpowiedzi na leczenie onkologiczne 486

31.5.3. Skrining 486

32. Radiologia pediatryczna Elżbieta Jurkiewicz, Jarosław Mądzik, Monika Bekiesińska-Figatowska 489

32.1. Wady wrodzone ośrodkowego układu nerwowego (OUN) 489

32.1.1. Przepuklina oponowo-rdzeniowa (myelomeningocele, MMC) 489

32.1.2. Agenezja ciała modzelowatego (agenesis of the corpus callosum, ACC) 490

32.1.3. Zaburzenia migracji neuronów 490

32.2. Wrodzone choroby istoty białej 492

32.3. Choroby płuc u dzieci 492

32.3.1. Metody obrazowania 492

32.3.2. Odrębności obrazu klatki piersiowej u noworodków i niemowląt 493

32.3.3. Choroby układu oddechowego w okresie noworodkowym 493

32.3.4. Wady rozwojowe układu oddechowego 495

32.3.5. Zapalenie płuc 498

32.3.6. Zachłyśnięcie się ciałem obcym 500

32.4. Choroby serca i dużych naczyń u dzieci 502

32.4.1. Uwagi ogólne 502

32.4.2. Metody obrazowania 502

32.4.3. Typy wad 502

32.4.4. Najczęściej występujące wady wrodzone serca 502

32.5. Wybrane patologie przewodu pokarmowego występujące u dzieci 504

32.5.1. Uwagi ogólne 504

32.5.2. Metody obrazowania 504

32.5.3. Patologie występujące w okresie noworodkowym 504

32.5.4. Patologie występujące u niemowląt i dzieci młodszych 508

32.6. Urazy 511

32.7.