Fizjoterapia w Ginekologii i Położnictwie Szukiewicz Szukiewicza

Wprowadzenie – Dariusz Szukiewicz  XVII

1. Anatomia czynnościowa żeńskich narządów rozrodczych 1

1.1. Narządy płciowe żeńskie zewnętrzne – Ida Wiszomirska 1

1.1.1. Wzgórek łonowy i wargi sromowe  2

1.1.2. Przedsionek pochwy i jego gruczoły   3

1.1.3. Łechtaczka i opuszki przedsionka  3

1.1.4. Naczynia i nerwy narządów płciowych zewnętrznych 4

1.2. Narządy płciowe żeńskie wewnętrzne – Ida Wiszomirska  4

1.2.1. Pochwa  4

1.2.2. Macica  6

1.2.3. Jajowody  8

1.2.4. Jajniki  9

1.3. Budowa miednicy kostnej – Ida Wiszomirska 11

1.4. Układ mięśniowo-więzadłowy miednicy mniejszej – Ida Wiszomirska  15

1.5. Zmiany fizjologiczne w organizmie kobiety – Dariusz Szukiewicz  20

1.5.1. Płeć genetyczna i płeć gonadalna  20

1.5.2. Dojrzewanie płciowe  21

1.5.3. Fizjologia cyklu płciowego  23

1.6. Fizjologia ciąży – Dariusz Szukiewicz  28

1.6.1. Implantacja zarodka i czas trwania ciąży 28 

1.6.2. Charakterystyka poszczególnych okresów rozwojowych płodu 29  

1.6.3. Objawy ciąży  31

1.6.4. Zmiany ciążowe w organizmie kobiety  32

1.7. Poród fizjologiczny i okres połogu – Dariusz Szukiewicz  37

1.7.1. Poród fizjologiczny  37

1.7.2. Okres połogu  41

2. Ginekologia 45

2.1. Zaburzenia cyklu płciowego i bolesne miesiączkowanie – Grzegorz Szewczyk 46 

2.2. Stany zapalne i zespoły bólowe miednicy mniejszej – Grzegorz Szewczyk 51

2.2.1. Zapalenie sromu 51

2.2.2. Zapalenie pochwy  52

2.2.3. Zapalenie endometrium i trzonu macicy  53

2.2.4. Zapalenie przydatków  53

2.2.5. Zespół bólowy miednicy mniejszej  54

2.3. Niepłodność – Dariusz Szukiewicz  55

2.3.1. Niepłodność żeńska – czynnik żeński w niepłodności  58

2.3.2. Niepłodność męska – czynnik męski w niepłodności 60 

2.4. Klimakterium – objawy wypadowe – Dariusz Szukiewicz  61

2.5. Zaburzenia statyki narządu rodnego i wybrane zagadnienia z urologii ginekologicznej – Paweł Wypych, Krzysztof Cendrowski 66  

2.5.1. Czynniki ryzyka wystąpienia zaburzeń statyki narządu rodnego 67

2.5.2. Zaburzenia statyki narządu rodnego kobiety  68

2.5.3. Nietrzymanie moczu  69

2.5.3.1. Badanie urodynamiczne w diagnostyce nietrzymania moczu  71

2.5.3.2. Badanie ultrasonograficzne w diagnostyce wysiłkowego nietrzymania moczu – Włodzimierz Sawicki, Krzysztof Cendrowski, Anna Wnuk 72

2.5.4. Ogólne zasady leczenia  77

2.6. Postępowanie zachowawcze i operacyjne w ginekologii – Dariusz Szukiewicz  81

2.6.1. Typy operacji ginekologicznych  83

2.7. Podstawy onkologii ginekologicznej – Grzegorz Szewczyk  85

2.7.1. Rak trzonu macicy  85

2.7.2. Rak jajnika 88

2.7.3. Rak szyjki macicy  92

2.7.4. Rak sromu  96

3. Położnictwo 101

3.1. Ogólne zasady prowadzenia ciąży – Krzysztof Czajkowski, Maria Rylke 101

3.1.1. Badania laboratoryjne 102

3.1.2. Badania ultrasonograficzne 103

3.1.3. Ocena ryzyka zaburzeń genetycznych  104

3.1.4. Sposób odżywiania  105

3.2. Prowadzenie porodu fizjologicznego – Krzysztof Czajkowski, Maria Rylke 106

3.2.1. Cele opieki okołoporodowej  106

3.2.2. Podstawowe pojęcia dotyczące płodu 107

3.2.3. Podstawy anatomiczne porodu  107

3.2.4. Podstawowe dane dotyczące przebiegu porodu fizjologicznego  109

3.3. Wybrane zagadnienia z patofizjologii ciąży – Dariusz Szukiewicz 112

3.4. Poród patologiczny – Krzysztof Czajkowski 119

3.4.1. Zaburzenia wynikające z nieprawidłowych zwrotów główki 120

3.4.2. Patologie związane z czynnością skurczową macicy i przedwczesnym odpłynięciem płynu wodniowego 121

3.4.3. Patologie związane z rozwieraniem się szyjki macicy 122

3.4.4. Dystocja barkowa 123

3.4.5. Zaburzenia czynności serca płodu 123

3.4.6. Zakażenie wewnątrzmaciczne 124

3.4.7. Nadmierna utrata krwi w przebiegu porodu 124

3.5. Cięcie cesarskie – Krzysztof Czajkowski 125

3.5.1. Metody stosowane współcześnie 125

3.5.2. Wskazania 128

3.5.3. Powikłania 128

3.6. Metody znieczulenia stosowane w położnictwie – Elżbieta Nowacka  129

3.6.1. Analgezja porodu 130

3.6.2. Anestezja do zabiegów położniczych 131

3.7. Cele i zadania szkoły rodzenia – Aleksandra Truszczyńska-Baszak, Justyna Teliga-Czajkowska  132

3.7.1. Cel szkoły rodzenia  133

3.7.2. Zadania szkoły rodzenia 133

3.7.3. Przykładowy program szkoły rodzenia 133

4. Miejsce fizjoterapii we współczesnej ginekologii 137

4.1. Fizjoterapia w zaburzeniach cyklu płciowego i bolesnym miesiączkowaniu – Grzegorz Szewczyk 137

4.1.1. Zespół napięcia przedmiesiączkowego i pierwotne bolesne miesiączkowanie  138

4.1.2. Zaburzenia miesiączkowania w niedorozwoju macicy, po zabiegach rekonstrukcyjnych pochwy i macicy oraz w przedwczesnym wygaśnięciu czynności jajników  139

4.2. Fizjoterapia w stanach zapalnych i zespole bólowym miednicy mniejszej – Grzegorz Szewczyk 140

4.2.1. Metody stosowane w chorobach zapalnych narządów płciowych 140

4.2.1.1. Peloidoterapia  140

4.2.1.2. Diatermia krótkofalowa 141

4.2.1.3. Balneoterapia 142

4.2.2. Metody stosowane u chorych z zespołem bólowym miednicy mniejszej  142

4.3. Fizjoterapia w niepłodności – Dariusz Szukiewicz  143

4.4. Fizjoterapia w klimakterium – Dariusz Szukiewicz  146

4.5. Fizjoterapia w zaburzeniach statyki narządu rodnego i wysiłkowym nietrzymaniu moczu – Ewa Strupińska-Thor, Krzysztof Cendrowski, Anna Wnuk 152

4.5.1. Zachowawcze leczenie nietrzymania moczu 153

4.6. Fizjoterapia przed- i pooperacyjna w chirurgii ginekologicznej – Grzegorz Szewczyk 166

4.7. Fizjoterapia w onkologii ginekologicznej – Grzegorz Szewczyk 173

4.7.1. Zasady i cele fizjoterapii w onkologii ginekologicznej 173

4.7.2. Fizjoterapia w szpitalu (postępowanie przed- i pooperacyjne)  176

4.7.3. Fizjoterapia pozaszpitalna 178

4.7.4. Fizjoterapia po radioterapii oraz w opiece paliatywnej 179

4.8. Fizjoterapia w leczeniu chorych na raka piersi – Hanna Tchórzewska-Korba  179

4.8.1. Profilaktyka przeciwobrzękowa  182

4.8.2. Fizjoterapia w warunkach szpitalnych i ambulatoryjnych 183

4.8.3. Fizjoterapia po operacjach odtwórczych 188

4.8.4. Fizjoterapia chorych z obrzękami chłonnymi 189

5. Fizjoterapia w położnictwie 193

5.1. Postępowanie w ciąży prawidłowej – Aleksandra Truszczyńska-Baszak, Katarzyna Jórasz 193

5.1.1. Aktywność fizyczna w ciąży 193

5.1.2. Przeciwwskazania do ćwiczeń  197

5.1.3. Przykłady ćwiczeń zalecanych w okresie ciąży 197

5.1.3.1. Trening mięśni dna miednicy 200

5.1.4. Przykłady stosowanych metod fizjoterapeutycznych 201

5.1.4.1. Kinesiotaping 201

5.1.4.2. Masaż klasyczny 203

5.2. Możliwe dolegliwości ze strony układu ruchu w ciąży – Aleksandra Truszczyńska-Baszak 204

5.2.1. Niestabilność obręczy miednicznej  204

5.2.1.1. Zależności anatomiczne 204

5.2.1.2. Topografia bólu  205

5.2.1.3. Testy diagnostyczne dla bólu pochodzącego ze stawów krzyżowo-biodrowych 206

5.2.1.4. Leczenie 210

5.2.2. Bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa 211

5.2.3. Bóle w okolicy kości ogonowej – coccygodynia 211

5.2.4. Obrzęki i żylaki kończyn dolnych 211

5.2.5. Przemijająca osteoporoza stawu biodrowego 212

5.3. Podsumowanie dotyczące aktywności fizycznej i fizjoterapii w ciąży prawidłowej – Maria Rylke, Krzysztof Czajkowski 213

5.4. Fizjoterapia w okresie porodu – Maria Rylke, Krzysztof Czajkowski 214

5.4.1. I okres porodu 215

5.4.2. II okres porodu  222

5.4.3. Treningi relaksacyjne 225

5.4.4. Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów 227

5.4.5. Masaż odcinka lędźwiowo-krzyżowego 227

5.4.6. Poród w środowisku wodnym 228

5.5. Fizjoterapia a cięcie cesarskie – Krzysztof Czajkowski  229

5.6. Aktywność fizyczna i fizjoterapia w połogu – Aleksandra Truszczyńska-Baszak, Aneta Dąbek 230

5.6.1. Fizjoterapia w okresie szpitalnym – program standardowy  231

5.6.1.1. Choroba zakrzepowo-zatorowa 232

5.6.1.2. Brak inwolucji macicy 233

5.6.1.3. Rozejście mięśnia prostego brzucha 233

5.6.1.4. Dolegliwości bólowe (rany, piersi, kręgosłupa, brzucha) 234

5.6.1.5. Obrzęki 236

5.6.1.6. Problemy z laktacją 236

5.6.1.7. Obstypacja (zaparcia) 237

5.6.1.8. Nietrzymanie moczu i obniżenie narządów miednicy mniejszej 237

5.6.1.9. Zaburzenia emocjonalne 238

5.6.2. Fizjoterapia w okresie szpitalnym – program minimum 239

5.6.3. Fizjoterapia w późnym połogu 239

5.6.4. Podsumowanie dotyczące aktywności fizycznej i fizjoterapii w połogu  242

6. Psychologiczne aspekty pracy fizjoterapeuty w ginekologii i położnictwie – Andrzej Kokoszka, Katarzyna Bieńkowska 243

6.1. Naturalne reakcje na chorobę 244

6.2. Niestosowanie się do zaleceń terapeutycznych i sposoby przezwyciężania tych problemów  246

6.3. Ocena mechanizmów radzenia sobie ze stresem wywołanym chorobą 247

6.4. Poczucie wpływu na przebieg choroby jako warunek aktywnego stosunku pacjentki do stosowania się do zaleceń terapeutycznych 250 

6.5. Negatywny stres jako konsekwencja nieodpowiedniego znaczenia nadawanego problemowi 251

6.6. Postępowanie z osobami z zaburzeniami psychicznymi 253

6.7. Ból 255

6.8. Problemy związane z hospitalizacją 257

6.9. Reakcje dotyczące zabiegów chirurgicznych 257

6.10. Specyficzne problemy psychologiczne występujące w chorobach ginekologicznych i położniczych 258

6.10.1. Usunięcie macicy lub jajników 258

6.10.2. Niepłodność  258

6.10.3. Przewlekłe bóle w obrębie miednicy mniejszej 259

Aneks – Andrzej Kokoszka, Katarzyna Bieńkowska 261

Piśmiennictwo 265

Skorowidz 275